W poprzednim artykule EMDR? A co to takiego? opisałem na czym polega terapia odwrażliwiania i przetwarzania za pomocą ruchu gałek ocznych. Poniżej opisuje wszystkie etapy pracy EMDR.
W pracy EMDR skupiamy się na trzech obszarach:
- Praca nad zdarzeniami z przeszłości (praca na obrazami, myślami, emocjami i odczuciami, które nie zostały przez nas przetworzone).
- Praca nad teraźniejszymi zdarzeniami (czyli tym, co wyzwala w teraźniejszości objawy, które przeszkadzają i utrudniają nam codzienne funkcjonowanie).
- Wypracowanie modelu na przyszłość.
Sam protokół pracy składa się z ośmiu faz, na które składa się: zabranie wywiadu, nauczenie relaksacji, przygotowanie do stymulacji gałek ocznych, przygotowanie i opis zdarzenia do przetworzenia oraz procedury zamknięcia sesji.
Terapia EMDR trwa krótko w porównaniu z klasycznymi modelami terapii. Długość trwania terapii zależy od tego, jak wiele urazów jest do przepracowania i od jak dawna występują objawy. Jej długość jest ustalana indywidualnie z pacjentem.
Zalecany czas trwania sesji terapeutycznej to 90 min, ale sesje 50–60 są akceptowalne i nie mają znaczącego wpływu na sam proces terapii. W EMDR nie ma zadań domowych, które są ważnym elementem pracy w innych terapiach traumy.
Faza 1.
Podczas tej fazy terapeuta informuje pacjenta o tym, czym jest EMDR i jak przebiegać będą spotkania. Jest to moment, w którym pacjent, na tyle ile może, opowiada o swoim trudnym, traumatycznym doświadczeniu, stresujących wspomnieniach. Razem z terapeutą określa, co będzie przedmiotem pracy. Mogą to być zdarzenia niedawne, które teraz w pacjencie wzbudzają silne emocje. Mogą to też być zdarzenia z dzieciństwa, które mają jakiś negatywny wydźwięk w teraźniejszości.
Faza 2.
W tej fazie określa się rodzaj stymulacji (stymulacja gałek ocznych horyzontalna lub wertykalna, naprzemienny dotyk, naprzemienne dźwięki), jaka będzie stosowana podczas terapii. Bardzo ważnym elementem tej fazy jest nauczenie i przećwiczenie technik relaksacyjnych, np. wyobrażeniowych, które pacjent będzie mógł wykorzystać podczas sesji terapeutycznych i w domu. Następujące zmiany mogą wywołać czasem przykre emocje, odczucia, a stosowanie różnych technik radzenia sobie z nimi i relaksacji zmniejsza je i pomaga w pracy z trudnym doświadczeniem.
Fazy 3–6.
Są to kluczowe fazy podczas terapii EMDR. Rozpoczynając ten etap, pacjent ma zdefiniowany cel terapii i zdarzenia do przepracowania. Wybiera razem z terapeutą jedno zdarzenie, może być to zdarzenie, którego skutki pacjent silnie teraz doświadcza, najstarsze, które pamięta, a które ma na niego dziś wpływ. Pacjent jest proszony o wybranie wzbudzającego silne emocje obrazu, negatywnych myśli o sobie, emocji i odczuć ciała, które zostały przywołane. Terapeuta pomaga pacjentowi zdefiniować pozytywne przekonanie o sobie i ocenić, na ile czuje, że to zdanie o nim jest prawdziwe. Pacjent ocenia również siłę negatywnego przekonania i odczuć z nim związanych na skali od 0 do 10 (0 – neutralne, 10 – najbardziej przeszkadzające).
W kolejnym kroku terapeuta prosi o przywołanie obrazu, negatywnego przekonania, emocji i odczucia, skupieniu się na tych elementach i podążaniu wzrokiem za dłonią (lub innym rodzajem stymulacji). Po zakończeniu stymulacji, pacjent proszony jest o rozluźnienie się i powiedzenie, co pojawiło się podczas przetwarzania, oraz o o skupianie się na zachodzących zmianach, których nie musi nawet zbyt szczegółowo opisywać, wystarczy, że je zauważy. To mogą być zmiany obrazu, emocji, negatywnego przekonania, odczuć ciała. To, co pojawi się jako zmiana, jest przywoływane w kolejnym secie do przetworzenia. Przetwarzanie trwa tak długo, aż pacjent nie będzie obserwował u siebie już żadnych nowych zmian. Ta część terapii może trwać więcej niż 1 sesję.
Kiedy nie ma już nowych zmian i pacjent ocenia zdarzenie, nad którym pracuje, jako neutralne, zostaje poproszony o przywołanie pozytywnego przekonania o sobie. Jeżeli jest ono inne niż na początku, to pracuje z tym, które pojawi się w tym momencie. Prócz przekonania przywołuje obraz zdarzenia, nad którym pracuje. W tym momencie następuje stymulacja gałek ocznych, a poniżej ocena przekonania na skali od 1 do 7, gdzie 7 oznacza wiarę w przekonania, a 1 jej brak. Następnym krokiem jest skan ciała, czy gdzieś nie pozostało jeszcze napięcie, nieprzyjemne odczucie.
Faza 7.
Terapeuta prosi o zauważenie i notowanie rzeczy, które mogą pojawić się pomiędzy sesjami (myśli, obrazy, sny). Jeżeli jest to konieczne, może zrobić krótką relaksację. Przypomina, że pacjent sam może wykonywać ćwiczenia relaksacyjne, które poznał w fazie 2.
Faza 8.
To początek nowej sesji terapeutycznej. Pacjent opisuje, co wydarzyło się pomiędzy sesjami. To też moment oceny postępów terapii i zachodzących zmian. Po ocenie następuje powrót do przetwarzania opisanego w fazach 3-6 i trwa tak długo, jak jest to koniecznie. A jeżeli zdarzenie jest już przepracowane, następuje przejście do przetwarzania kolejnego zdarzenia lub koniec terapii.
